Bloemetje 67. Wentelteefjes.
Door Clémence Leijten.
Meisje Bloem wikkelt zich in een dikke warme wollen deken. Ik lijk wel een warme worst’, zegt ze, ‘ín een broodje.’ Meisje Bloem houdt van warme worst in een broodje. Opeens ligt ze in een bakkerswinkel lekker te geuren met naast zich nog meer warme worstjes in een broodje. (38. De deken). De Vlaamse televisiekok Jeroen Meus zegt in een interview: “Zoals een schilder mensen vastlegt op een doek, zo kun je ook portretteren in een gerecht.” Hij zegt: “Wanneer ik lang heb zitten babbelen met iemand zou ik iets kunnen koken waarin die persoon tot uitdrukking komt.” In welk gerecht hij zichzelf het meest terugziet? “Het zou iets moeten zijn uit een bescheiden keuken, niet te ingewikkeld, omdat eenvoudige keukens vaak het boeiendst zijn. Het gerecht zou in elk geval iets gewóóns zijn, iets normaals dat iedereen kan bereiden. De verslaggever concludeert dat Jeroen Meus even ongecompliceerd is als de gerechten die hij zijn kijkers voorschotelt ¹.Meisje Bloem ziet zichzelf als een worstenbroodje.
Ik stel me zelf de zelfde vraag: in welk gerecht zie ik, mijzelf terug? In vers brood. Als kind al verheugde ik me op het geurige verse brood met de knapperige korst dat die morgen door de bakker aan huis was gebracht. Maar dat feestje kende geen vervolg. ‘Eerst het oude brood op’, zei mijn moeder. Van die regel week ze niet af. Reden waarom ik eigenlijk nooit vers brood at, omdat er nog genoeg oud brood was en het verse brood de volgende dag niet knisperde meer. Ik heb daar vaak aan moeten denken in de zin van hoe slecht die regel was. Hij ligt in de zelfde lijn als: ‘éérst je kamer opruimen, vóór dat je mag spelen’, ‘éérst je huiswerk afmaken vóór je televisie kijkt’. Als ik die regel later, toen ik groot was, nog had gehanteerd, was er nooit een tekst uit mijn handen gekomen. Want als ik eerste mijn huis had moeten schoonmaken voor ik mocht gaan schrijven en tekenen, dan had ik in die schoonmaak zoveel energie verloren, dat de zin om te schrijven mij was vergaan.
Jaren later ontmoette ik een vrouw wiens moeder dat anders aanpakte. ‘We nemen het verse brood’, zei haar moeder, ‘en van het oude brood maak ik wentelteefjes’. Vers knapperig brood en wentelteefjes met dik suiker; dat was twee keer genieten. En ik besefte dat dit een levensinstelling is en dat ik die enorm waardeer. Eerst het lekkere verse brood dat leuk is! En dan: bedenken of je wat niet leuk is, zo kunt wenden, dat het niet tegenstaat of zelfs blij maakt.
Jawel dus, wat mij betreft: we pakken eerst het verse brood, je mag eerst spelen, je mag eerst televisie kijken! Omdat je dan een gelukkig mens bent, pak je de rommel op je kamer en passant aan, dat is mijn ervaring. Als ik een tekst heb gemaakt, of iets moois heb getekend dan kan ik met een welgedaan gevoel de vaatwasser in ruimen. Terwijl als ik was begonnen aan alle ongewassen vaat met etensresten van de vorige dag en de ergernis dat ik daar zoals gewoonlijk alleen voorstond, als ik met dat chagrijn in mijn lijf nadien was gaan schrijven of gaan tekenen dan zou die tekst en tekening er heel anders uit zien en misschien wel niet lukken. Met deze woorden gooi ik wel de knuppel in het hoenderhok, want ik weet dat in veel gezinnen dergelijke regels gelden. Maar ik vind die regel verspilling. Verspilling van motivatie. Natuurlijk moeten die nare dingen gebeuren ook, maar dan als restactiviteit, niet als hoofdactiviteit; opruimen is een bijzaak. Ik wil daarom het eens op het woord gooien: beseffen wij ouders wat wij van kinderen vragen als we eisen éérst op te ruimen voor ze mogen spelen? Wat ze missen als eerst het brood op moet dat er nog ligt van de vorige dag.
En er zit een diepere gedachte aan wat ik schrijf. Dat verse knapperige brood was ik. Het was een portret van mij. Omdat ik het verse brood niet mocht consumeren werd iets van mij ontkend. Wat had ik graag een moeder gehad die de creativiteit had opgebracht om van dat droge taaie oude brood, wentelteefjes te maken. Mensen die dat kunnen zijn levenskunstaars. Mooie mensen, die wantelteefjesbakkers, ik zou één van hen willen zijn en het leven zó te leven.
1. Nell Westerlaken Ajuin met worst is ook tof, interview met Jeroen Meus. De Volkskrant, 11 januari 2022.
Dagelijkse kost is een in België populair kookprogramma met ongeveer een half miljoen kijkers per aflevering. Veel Nederlanders zappen na zessen naar de Belgische kok op EEN, de grootste Vlaamse zender. Het programma hoort ruim tien jaar, vijf dagen per week, bij de Vlaamse televisieavond.